Nguyên nhân phổ biến gây tiêu chảy

Tiêu chảy phân lỏng có thể là triệu chứng của nhiều tình trạng bệnh lý tiềm ẩn khác nhau, từ nhẹ và tự khỏi cho đến nặng và có khả năng đe dọa tính mạng.

Hiểu được nguyên nhân, các triệu chứng liên quan và thời điểm cần đi khám là rất quan trọng để kiểm soát tình trạng này hiệu quả.

Nguyên nhân phổ biến gây tiêu chảy phân lỏng
Nhiễm trùng

Nhiễm trùng do vi-rút: Rotavirus, norovirus và adenovirus là những tác nhân gây bệnh do vi-rút phổ biến gây tiêu chảy phân lỏng.

Những bệnh nhiễm trùng này thường dẫn đến viêm dạ dày ruột cấp tính, biểu hiện bằng tiêu chảy, nôn mửa, đau bụng và đôi khi là sốt.

Nhiễm trùng do vi khuẩn: Các vi khuẩn như Escherichia coli (E. coli), Salmonella, Shigella và Vibrio cholerae có thể dẫn đến tiêu chảy phân lỏng nghiêm trọng.

Ví dụ, bệnh tả được đặc trưng bởi tình trạng tiêu chảy phân lỏng nhiều lần, thường được mô tả là phân “nước gạo”.

Nhiễm trùng do ký sinh trùng: Động vật nguyên sinh như Giardia lamblia và Cryptosporidium có thể gây tiêu chảy phân lỏng kéo dài, đặc biệt là ở những người có hệ miễn dịch suy yếu.

Bệnh do thực phẩm
Ăn thực phẩm hoặc nước bị ô nhiễm có thể đưa vi sinh vật hoặc độc tố có hại vào hệ tiêu hóa.

Đây là nguyên nhân chính gây tiêu chảy cấp tính, thường được gọi là ngộ độc thực phẩm.

Hội chứng ruột kích thích (IBS)
IBS kèm tiêu chảy (IBS-D) là một rối loạn chức năng đường tiêu hóa đặc trưng bởi các đợt tiêu chảy tái phát, khó chịu ở bụng và đầy hơi.

Căng thẳng, chế độ ăn uống và thay đổi nội tiết tố có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng.

Bệnh viêm ruột (IBD)
Các tình trạng như bệnh Crohn và viêm loét đại tràng có thể dẫn đến tiêu chảy, mặc dù chúng thường liên quan đến phân có máu và các triệu chứng mãn tính.

Hội chứng kém hấp thu

Không dung nạp lactose: Không tiêu hóa được lactose có thể dẫn đến tiêu chảy sau khi tiêu thụ các sản phẩm từ sữa.

Bệnh celiac: Một tình trạng tự miễn dịch do gluten gây ra có thể dẫn đến kém hấp thu và tiêu chảy.
Thuốc và độc tố
Một số loại thuốc kháng sinh, thuốc nhuận tràng và thuốc có thể gây ra tác dụng phụ là tiêu chảy. Sử dụng quá nhiều thuốc kháng axit có chứa magiê hoặc tiếp xúc với chất độc cũng có thể dẫn đến phân lỏng.

Tiêu chảy khi đi du lịch
Đi du lịch đến những khu vực có điều kiện vệ sinh kém có thể khiến cá nhân tiếp xúc với các tác nhân gây bệnh lạ, dẫn đến tiêu chảy lỏng.

Các nguyên nhân khác

Rối loạn nội tiết tố: Các tình trạng như hội chứng carcinoid hoặc cường giáp có thể dẫn đến tiêu chảy lỏng mãn tính.

Các biến chứng sau phẫu thuật: Các thủ thuật như phẫu thuật cắt dạ dày có thể làm thay đổi quá trình tiêu hóa và gây tiêu chảy.

Các triệu chứng liên quan
Tiêu chảy lỏng có thể kèm theo mất nước, đau bụng, buồn nôn, nôn, sốt, mệt mỏi và sụt cân.

Mất nước là mối quan tâm lớn, đặc biệt là ở trẻ em và người lớn tuổi, vì nó có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như mất cân bằng điện giải và suy thận.

Khi nào cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế
Mặc dù nhiều trường hợp tiêu chảy lỏng có thể tự khỏi, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu:

Tiêu chảy kéo dài hơn 2 ngày ở người lớn hoặc 24 giờ ở trẻ em.
Có các dấu hiệu mất nước nghiêm trọng (ví dụ: khô miệng, mắt trũng hoặc nước tiểu sẫm màu).

Phân có máu, mủ hoặc có màu đen và hắc ín.
Có sốt cao (trên 102°F hoặc 39°C).
Bệnh nhân bị đau bụng dữ dội hoặc không thể giữ nước.

Quản lý và phòng ngừa
Điều trị tập trung vào việc bù nước bằng cách sử dụng muối bù nước đường uống (ORS) hoặc dịch truyền tĩnh mạch trong những trường hợp nghiêm trọng. Probiotics có thể giúp khôi phục sự cân bằng đường ruột.

Thuốc kháng sinh chỉ được sử dụng khi nguyên nhân do vi khuẩn được xác nhận. Các biện pháp phòng ngừa bao gồm:

Thực hành vệ sinh tốt (ví dụ: rửa tay).
Đảm bảo an toàn thực phẩm và nước uống.

Cập nhật các loại vắc-xin, chẳng hạn như vắc-xin rotavirus.

Hiểu được các nguyên nhân tiềm ẩn và thực hiện các biện pháp thích hợp có thể giúp kiểm soát và ngăn ngừa tiêu chảy phân nước hiệu quả.